Bir Mutfak Eşyası ve Sanat Eseri Olarak Geleneksel Gagauz Susağı

Susak, her Gagauz’un çocukluğundan beri bildiği kurutulmuş ve tohumları çıkartılmış bir mutfak eşyasıydı.  Eskiden nerdeyse her evde çeşitli ev ihtiyaçları için kullanılan bir kaptı. Bazen kaşıklık, bazen tuzluk, bazen de kepçe olarak kullanılırdı.

Susak, “çin kabağı” ya da “şişe kabağı” olarak adlandırılan özel bir kabak türüdür.

Bugün bile nadir değildir. Bu kabak türü sadece Moldova’nın güneyinde, Gagauzya’da değil, aynı zamanda Avrupa’da, Amerika’da ve hatta Afrika’da da yetişmektedir.

Susaklar uzun bir süre boyunca Gagauz halkı tarafından estetik bir beğeni ya da hayranlık duyma arzusu olmaksızın kullanışlı kaplar olarak kullanıldı. Ancak ünlü Komratlı ressam, grafik sanatçısı ve eşsiz uygulamalı sanat ustası Petr Vlah’ın özellikle su kabağı üzerine yaptığı çizimlerle tanınan susaklar ile ilgilenmeye başlamasıyla her şey değişti.

Geçen yüzyılın 70’li yıllarının başında Petri Vlah, Gagauz yaşamının bu nesnesinde bilinmeyen bir potansiyel olduğunu fark etti ve aslında tüm sanat hayatını bu sanata adadı.

Hatta Miçurin gibi gelecekteki boyutlarını ve şekillerini ayarlayarak kendi bahçesinde bunlardan bir plantasyon bile yaptı. Daha sonra, yakma yöntemini kullanarak, su kabağının üzerine desenler ve eski Gagauz sembolleri çizmeyi öğrendi ve parlak, kendine özgü ve otantik Gagauz hediyelikler yarattı.

Kişinev’deki başarılı sergilerden sonra, “Avangard” yerel kolektif çiftliği Petri Beye bu halk sanatı zanaatının gelişebilmesi için bu çeşit kabağı yetiştirmek üzere deneysel bir alan bile tahsis etti. Petri Vlah tarafından süslenen su kabakları tüm dünyaya yayılmıştır. Fransa, Almanya, ABD ve Türkiye’de bulunabilirler.

Bu arada, bazı Türk halklarında susak yapma tekniğinin kaybolduğu düşünülmektedir. Ancak kabak kaplar benzersiz bir şeydir! İlk olarak, çok dayanıklıdırlar ve onlarca ve yüzlerce yıl hizmet edebilirler. İkinci olarak, “su kabağı” kapları kil kaplardan kat kat daha hafiftir, düşürdüğünüzde kırılmazlar.

Petri Vlah 40 yılı aşkın bir süredir susaklar yarattı ve popülerleştirdi. Çok sevdiği su kabaklarına adanmış kitabını yayınlamak için sanat atölyesini bile satmak zorunda kaldı. Petri Vlah, tam bir yoksulluk içinde, ancak onurla, Ocak 2012’de 67 yaşında sessizce hayata veda etti.

“Susak” kitabı birkaç yıl önce “Gagauzya Halk Ustaları” Derneği tarafından yeniden basıldı. Kitap, eski zamanlardan günümüze kadar kabak kabının (susak) tarihi yolunu izledi; bu eşsiz dekoratif-uygulamalı sanat türünü, yakma tekniğiyle modelleme, işleme ve süslemeyi anlatıyor.

Yazar: Nata Çebotari. Çeviri: Güllü Karanfil

Больше новостей

Ната Чеботарь: «Власть в Гагаузии заигралась – людей призывают нас ненавидеть и угрожают расправой»

Известная журналист, публицист, писательница Ната Чеботарь высказалась о реакциях и угрозах сторонников власти Гагаузии в соцсетях в адрес журналистов и себя. Самым обсуждаемым в последние

Read more >