Gagauziyanın anılmış jurnalistı, publiţist Anna Harlamenko yazdı büük hem pek meraklı material gagauz grafikacısı Petri Vlah için. Bu materialı biz paylara bölüp saytımıza erleştireriz. Aşaada annatmanın sıradakı payı.
Annatmanın ÇEKETMESİ.
SERGİ
Grafikacı Petri Vlah, Moldova halk ustalarının yeni dekorativ hem uygulamalı yaratmaların sergilerinä çıktıında, pek az kişi onu denedi. Ama bu türlü sergilerdä en çok kişi yeni başlayan bu fasıl yaradıcının dolayanında toplanardı. Üstündä gagauz koraflarının yakıldıı tüy gibi ilin, sarımsı kapları insannar için sergilärdi.
Şindiyä kadar görülmemiş predmetlär büük bir şaşkınnık yarattı. Hiç kimsey bu fasıl yaratmaların susaktan yapıldıına inanamazdı. Sergiyä gelännerä annadılmasaydı, ustanın yaratmaların temelini angı materialdan yapıldıını bilmää zor olurdu.
NATURAL KAP
Şindi biz hepsimiz susak nedir, bileriz. Annêêrız, ani Petri Vlahın bu kabak soyundan olan susaa şiirselleştirmesindän öncä, bu kap ancak kufni avadannııdı. Bu kabak, ‘kabaklı’ için dolgu olarak kullanılan kabak diildir. Taa göç zamanı Gagauzlar Bucaa gelärkän tabiatın käämil bir örneeni getirdilär da o çorbacıykaların kufnidä sık kullanılan kablardan oldu.
Susak natural bir kaptır. Bulgur, pirinç gibi teneli ürünneri kuru, suyu serin, südü taazä tutar. Nazlı bir bitki diil, kolayca şekil diiştirer. İlkin karpuz gibi yeşil hem aardır, ama güneştä kuruyuca ilinnener hem içi boşalêr. Bundan kaarä susaan sapını baalayarak var nasıl yapmaa onu kulplu yada çölmecik olcaa susaan ‘buvazcıını’ asarak var nasıl uzatmaa.
Bunnar susaan natural kalitesidir. Gözelliini ona ilk Petri Vlahın fantaziyası vermiştir. Susakçılıı bütün dünneyä o gösterdi.
Onun yaratmaları Baamsız Devletlär Topluluunda (BDT), Franţiyada, Germaniyada, Amerika Birleşmiş Ştatlarında, İspaniyada, Kiprada sergilendi.
MİLLİ GÖBEK BAAYI
Usta susaklan çok gençkän tanıştı da ömürünün sonuna kadar onu sevdi. Bir yıl yazın, kızlar hem çocuklar göldä üzärdi. Orada, üzennerin belindä dolanmış suskaları gördü. Onnar üzmää bilmeyänneri dibä gitmektän koruyardı. “Onnar susaktır!” – dedi yanındakı çocuklar da bir anda Vlahta uyandı Miçurin, Bilibin, bostancı hem ornamentçi.
Gagauz gündelik yaşamının sayısız predmetleri arasında onu susaklar hep şaştırardı. İlkin susakları evlerdän toplardı, kimär kerä bir susak için bir resimcik baaşlardı susakların saabilerinä. Eer bir başçada susak görüncä, oyalanardı, çitlerin üstündä büüyän hem kuruyan geleceen koraflı susaklarını siiredärdi.
Tabiatın verdii susak kaplarının yerinä modern kaplar çıkınca, Vlahın raatı kaybeldi. Susaklarlan birliktä sansın onu da atardılar gübürlää. O halkının bukadar önemni olan milli göbek baayını koparmasına izin verämezdi. Susaklar üzlerlän yıl boyunca atalarına izmet etmişti da unudulmamalıydılar. Taman da o zaman Vlah onnara yeni bir ömür vermää kararını aldı.
AYDINNANMA
Genç adam Lvov Poligrafiya İnstitutundan sora (resimcilik okulundan sora orada üürendi) evä döndüündä, incä zanaatta öz yolunu taa bulamamıştı. Bir aydınnanma olarak annattıı bir olay ona yardımcı olmuş.
Petri evdä her zaman bobasına yardım edärmiş, en çok ta baa bozumu vakıdında onunnan bilä şarap yapmaa beenärmiş. Bütün bu süreci, o kendi tefterindä yazarmış. Üzümnär sıkıldıında, bobası şıranın dadına bakmaa istemiş, da evdekilerdän bir çölmek istemiş. Çölmek geç gelincä, bobası oralarda bulunan kuru bir susaa kesivermiş, üstünä bişey çizmiş dä çarpak gibi kullanarak, şıra kazanına daldırmış.
Petri gördüü manzara karşısında donakalmış, çok aaradıı bir düşüncä evrika şafkınnan aydınnanmış . Aradıı şeyi bulmuştu!
Tekrarsız koraflı altın kaplar onun yenilii, avtor hakı, tanınmışlaa gidän yıldız yolu oldu.
Sözlücäk:
An – момент
Göbek baayı – пуповина
Aydınnanma – озарение
Devamı çıkacek Yanvarın 11-dä…
Yazdı Anna Harlamenko
Çevirdi Güllü Karanfil
