Gagauziyanın anılmış jurnalistı, publiţist Anna Harlamenko yazdı büük hem pek meraklı material gagauz grafikacısı Petri Vlah için. Bu materialı biz paylara bölüp saytımıza erleştireriz. Aşaada annatmanın sıradakı payı.
Annatmayı baştan okumak için linkli bölümnerä tıklayınız: ÇEKETMESİ, 2 BÖLÜM, 3 BÖLÜM.
BİBLİOTEKA
Evinin her yerindä susak vardı. Onnar odaları yalpak bir güneş şafkınnan doldurardı. Bir susak ilk bakıştan canıma girdi: susaan buazçıında koyun güdän bir çoban vardı… Çoban kızının bu büük “susak aylesinin” içindä ilk o susaa görmesi normaldir. İçimdeki tarlaların hem kırların gözellii sonsuza kadar içimdä kaldı.
Vlahın topladıı bibliotekaya da sevdalandım. Ona “kiyat fondu”därdi. Resimcilärlän baalı üzlärlän tom, albomnar, zanaatlan baalı en son yayınnar, baaşışlanmış raritet imzalı kiyatlar – bunnarın yanında saatlarlan oyalanardım. Bana iki imzalı kiyadını da baaşlamıştı.
Vlahın “Dünnenin yaradılışından bu günä kadar Susak” kiyadını pek büük kişilär bendän istedi, vermedim, dostluumuzun bir anıtı olarak yıllardır sergenimdä durêr, duracek ta.
Bu kiyatta hem bir bostan ürünü hem dä bir incä zanaat yaratması olarak susak için bütün bilgilär var. Bu kiyat ustanın yaşamasınnan iç içä geçmiştir. Tribunaya ikisi birliktä çıktılar: tekrarolunmaz usta hem onun fasıl gözälleri – Susaklar.
Susakların kompoziţiyası taa tarladaykan oluşêr, – yazêr avtor kiyadında. – susaa uzunnamasına büüttünsä, ondan gözäl bir çırtma ya da kaval olur. Lääzımnı yerlerä tombarlaklık verincä, milli giyimni bir kız gözünüzün önünä gelir. Dibini genişlettin mi bir çancaaz duar….”.
Avtorun bir başka cümlesi: “Koraflar gecä gündüz yaradılabilir, talant, istek hem çalışkannık varsa. Biri olmadan öbürü çiçek açmaz”.
Kiyada ustanın çıkardıı susakların hem ekskizlerin fotografları da girdi. Kiyat üç dildä yazıldı. Usta kiyadın tipar harçlarını atelyesini sattıı paraylan ödemiştir.
ATELYE
Petri Vlahın Pobeda sokaanda, poliklinikanın karşısında küçük bir atelyesi vardı. Orada siirek çalışırdı; еaa çok evindä, çünkü susaklara daldıında ekmek imää, uyumaa hem örümää unudardı. Evdäysä onun kurtarıcısı, acızgan çorbacıykası Lüba vardı, uykusuzluktan ya da aaçlıktan masanın altına düşmesinä izin vermäzdi. Üç uşaa da o bakardı, evin işini da yapardı, işä, uşak başçasına da gidärdi. Ayoz gibiydi. O da Lübaya yardım edärdi: uşak başçasının sıraları için dekoraţiyalar, sçena, kostümlar düşüner, posterlär hazırlardı. Lüba yavaş-yavaş onun eskizlerini kullanarak kendisi da çizmää üürendi….
Zanaat atelyesindäsä üürenicilerinni üüreder, misaafirleri çay içärdi, lafaalşadı. Beni da hadi edärdi, şedevralarının duumak proţesini görmää deyni sabursuzlanırdım da her zaman “göster bana, göster bana” takılardım ona.
Pyotr Nikolayeviç her zaman kefi ii diildi da çoyu zaman isteklerimi ret edärdi. Ama bir gün, hiç beklenmädik bir şekildä, isteemi aklıma getirdi.
90-lı yıllarda, yaradıcı elitanın çoyunun içindä olduu “Gagauz Halkı” akıntısı vardı. O gün, Gagauz halkının bozkurtlu bayraan maketi onaylanmıştı. Petri Vlah bayraa hazırlayannar arasındaydı da bu olay onun kefini üüseltmişti.
Atelyesinä girincä sergendän şar şeklindä büük bir susak indirdi, çalışma masasına oturdu, lampasını yaktı da … bir stura çıkardı.
– Susak üstündä istediim resimi yakmadan öncä sıcak fırında kurudêrım da sora kazıyerım. Sturaylan!
Bu incä işi yapmaa deyni çok sabur hem beceri lääzım. Yarım milimetrlik en incä üst katını, ancak kendisi bir milimetra kalınnıında olan kabı bozmamaa lääzım. Bu arada, bu kap pek kaavidir. Pelittän dä kaavidir. Sertlii hem rengi bir biliard topuna benzeer. Onun için, susaklar onnarlan yıl insannara izmet etmiş.
Güçlü parmaklarınnan susaa hızlı hem ustaca soymasını hem gözlerimin önündä renginin diişäräk altın renginä dönüşmesini siirettim. Sora temizlenmiş susaan üstündä karandaşlan bir resim çizdi da yakmak için pirografı elinä aldı.
– Susaa boyasak taa kolay olmaz mı? – sordum.
– Olmaz. Bu kapların cannı olduunu taa annamadın mı? Boyasak onnar soluyamaz da sora renkleri tunar…
Petri Vlahın evindä susaklar diriler da yalabık şafkınnan insan dünnesinä girer.
Sözlücäk:
Ürün – продукт
Anıt – памятник
İstek – желание, мечта
İzin – pазрешение
Onaylanmaa – подтвердится
Pelit – дуб
Materialın devamı çıkacek Yanvarın 18-dä…
Yazdı Anna Harlamenko
Çevirdi Güllü Karanfil
