Anna Harlamenko, Gagauz kulturasının legendalarını anarak, okuyuculara Semön Vasiliyeviç Pometkonun ihlam verici ömür yolu için kendi bakışını teklif eder. Universitettä başlayan dostluunu hem yaradıcı ortaklıını annadan bu yazı, büük muzıkacının yaşamasının şaştırıcı momentlerini gösterer. Okuyucu, Gagauz melodiyasının atmosferasına dalêr, ancak kemençä hem piyanino seslerini diil, hem da gülümsemälerinin sıcaklıını da duyer. Bu, salt «Düz Ava» ansamblisinin kurucusu Sêmın (dostları ona Sêm däärdilär) bir legendası diil, hem dä sekizinci notanın – Sevgi notasının – cannanmış hala gelmesi için bir yazıdır.
Oçerklär yazdıım Gagauz kulturasının legendaları benim kalbimi çaldı. Birär-birär giderlär da buluşmalarımızın resimcikleri, dialoglar hem kahramannarımın ufacık gülümsemeleri aklımda dön-döner. Semön Vasilyeviç Pometkoylan ilgili anılarım da, onun sevdii güllär gibi, hep taazä. Onunnan gururlanêrım hem dä kederlenerim…
İLKİN UNİVERSİTET KOLEGASIYDIK, SORA DOST OLDUK
Semön Pometko hem bän universitet kolegasıydık hem ruh kardaşıydık. İkimiz dä Kişinövda G. Muziçesku İncä zanaat İnstitutunu bitirdik. Diplom proyektimi koruduum zaman, o büük havezlän grupalarınnan bilä bu tematik sırama katıldı.
Çok sıraları biz birliktä yaptık. Bän jurnalistikaya geçtiktän sora, o sţenariylerä bakmaa, okunmuş kiyat için, yaşamak için lafetmää çaarardı. Benim herzaman kendi bakışım vardı, da bu annayannarı, incä duyannarı bireri toplardı. O bunun kıymetini bilärdi. Biz dostlaştık. O Sêmdı, bän – Nüraydım.
KEMENÇÄ ÇALARKAN, SANSIN HİÇ ÖLMEYECÄN GİBİ GELER
Semön Vasilyeviç, Remarkın yaradıcılıını pek beenärdi. Yanında herzaman birkaç ayrıçlı bir kiyat bulunduradı. O yıllarda yazıcının tekstlerini ezberlärdim da kendi kendimä mırıldanardım, okadar melodikalıydılar.
“Remark organ hem piyanino çalardı, muzıkacı olmaa hazırlanardı,” – deer Semön Vasilyeviç. Birinci Dünnää Cengindä kolundan yaralandı da bütün plannarı yok oldu. Bölä o, duyguların bütün renklerini kullanarak, muzıka gibi kiyat yazmaa başladı. Herbir sayfası uzun-uzun düşündürer… “
Sêm pianinoda bir melodiya çalardı, bana bir kiyat uzadardı, bän dä onun nışan koyduu tekstçeezi üüsek seslän okuyardım.
“Kemençä çalarkan, sansın hiç ölmeyecän gibi geler. Gök üzü üüseler, tek bir ses da bütün sınırlar yok olêr. Kemençenin sesindä biyaz deniz kuşunun tüüleri yalabıyȇr. Bir yerlerdä bir ev vardır, ama sän genä her yerdä yalnız gibisin …”
KURBAN ATEŞİ
Hep çalıştım yanında olmaa, kenardan siiretmää, dedii sözleri, ortak duygularımızı tefterimä yazmaa.
Bu ţitatayı boşuna seçmemişti. Kendisi dä bölä yaşarmış. Seslär arasında kendi evindä gibi, insannar arasındaysa – yalnız. Geceleri kemençä seslärdi. O kemençä sevgi için çalardı.
Semön Vasilyeviç bizim çevremiz için yabancı bir planeta gibiydi. Hem dıştan hem dä içtän başkaydı. Ondan gelän energiya islää, ilin, yaratmaa teklif edärdi. Kendimiz için diil. İnsannar için.
Kendini salt halkına hem davasına adamamıştı, o kurban ateşini kendi yakti da içinä ilk adımnadı. Kendisi gibi düşünän insannarı da topladı. Bu yolda onunnan birliktä Gagauz halk muzıkasını dünneyä açan kişilär vardı.
Sêmdan hem onun kolektivindän öncä, Gagauz halkının varlıından, bukadar melodik olduklarından, dillerini, türkülerini hem danslarını koruduklarından, büük incä zanaata garmoniya içindä olduklarından kimseyin haberi yoktu.
Kısık gözäl gözlärlän dünneyä meraklan bakardı, ama kimär kerä okadar kederliydi, ki onnarda içindeki düüş hem gerginnik gözükärdi.
PİLOT OLMAA İSTÄRDİ, AMA MUZIKACI OLDU
Küçükkän kendi öz yolunu geçmää neetlenmişti. Bu yolu türlü zorluklarlan geçti, acıylan, hızlı ilerledi, ama Allahın ona verdii talanttan pek faydalanamadı, vakıdı olmadı.
Bir marangozun oolu, bir fıçıcının unukası gök üzünü, uçakları, uçmayı düş güdärdi da halkının muzıka legendası oldu. Elindä muzıkamız hiç ürkek çalmadı, üreklerdä yıldızlar yaktı o avalar. Onnarlan dolu bir insan-orkestra olarak yaşadı.
Maestro neredäysä bütün muzıka instrumentlerindä çalmaa becerärdi. Taa şkolada üürenärkän, kendi ansamblisini kurdu da ecelin onu nereyä götürdüünü görärdi. Ama o zamannar cazdı, roktu, poptu hem klasikaydı. Askerliktän sora yaşamak onu soluk verän halk muzıkasına dooru götürdü.
Ömürünün dönüş noktası olan bir olay, bundan sorakı bütün yolu belli etti. O yol «Düz Ava»ydı. Kendisi kolektivin kurucusu, ihlam kaynaa, üüredicisi hem legendasıdır.
Sözlücak
Ayrıç – закладка
Annatmanın 2-cı bölümü Küçük ayın 6-da çıkacek…
Yazdı Anna Harlamenko
Çevirdi Güllü Karanfil
Annatmanın baş patredi Simion Stamatov un eski patretleri taazelendirmäk proyektından
