Laf.md politikacıların gerçek olmayan, insannarı manipülyaţiya etmäk için yapılan propaganda açıklamalarını toplêêr da tiparlamaa devam eder. Bu materialda Evgeniya GUŢULun hem İrina VLAHın Moldovanın NATOya katılacaanı gerçek olmayan açıklamaları için annadılȇr.
Gagauziyanın Başkanı Evgeniya Guţul, Moldova vatandaşlarının çoyu NATOya katılmaya karşı olduunu söledi. Rossiya-24 telekanalına verdii intervyuda Guţul, «Gagauzların görüşü Moldova insannarının çoyunun görüşünnän birtürlüdür» söledi. Guţul, «Moldova halkının dirlik istediini, alyansa katılmak istemediini» urguladı.
«Platforma Moldova» Asoţiaţiyasının başı, Gagauziyanın eski Başkanı İrina Vlah ta Moldovanın NATOya katılcaa için raatsız olduunu söledi. Vlah NATOylan Rusiya arasında olan konflikt alyansa katılmaa riskli bir adım halına geldiini söledi. Vlah, Moldovanın tarafsız statusunu tutması önemni olduunu söledi.
Tarafsızlaa urgu. Moldova Respublikası Konstituţiyası ne deer?
Moldova Konstituţiyasının 11-ci maddesindä yazêr, ani Moldova tarafsızlıını hem asker bloklarına katılmaa istämeer.
Moldova Konstituţiyasının 11-ci maddesi: «Moldova Respublikası tarafsız bir devlettir. Moldova Respublikası hezamannar için tarafsızlıını bildirer. Moldova Respublikası, topraklarında başka devletlerin silahlı kuvetlerinin yerleşmesinä izin vermäz».
Maya Sandu: «Neetimiz, vatandaşlarımız için dirlii hem serbestlii korumaktır»
Rusiya askerlerinin Moldovanın topraklarında bulunması Rusiya tarafından neytrallıı bozêr, güvennik açısından bir korkunçluk oluşturêr, açıklȇȇr Moldovanın prezidenti Maya Sandu.
Moldova Respublikasının Prezidenti Maya Sandu laf.md-yä verdii intervyuda, «Moldovanın tarafsızlıı önemnidir, ama Moldova topraklarında Rusiya askerlerinin varlıı Rusiya tarafından bu neytralıı bozêr. Moldovanın tarafsızlıını korumaa deyni, Rusiya askerleri topraklarımızdan çekilsin lääzım. Türlü-türlü bakışlara bakmayarak hem durumu destabilizä girişimnerinä bakmayarak, bizim neetimiz bellidir: hepsi vatandaşlarımız için dirlik hem serbestlii korumaktır» — dedi.
Moldovada Franţiyanın Elçisi: «Evropa Birlii, Moldova Evropa Birliindäykän, onun neytrallık statusunu bozmaz»
Bu türlü feyk haberlerdän biri dä Maya SANDUnun Franţiyaya gidişindän sora, Moldovanın NATOya katılmaa istedii düşüncesiydi. Aralarından İrina Vlah hem Evgeniya Guţulun da bulunduu politikacılar tarafından da sölenän bu türlü spekuläţiyalara bakmayarak, şindiki Konstituţiya Moldvanın neytral, tarafsız statusu ayın-açık gösterer. Bunu diil lääzım unutmaa. Bu status ancak referendum yolunnan diiştiriläbilir.
«Evropa Birlii, Moldova Respublikasının neytral statusuna hiçbir şekildä dokunmayacek. Evropa Birliindä NATO Birliinä aza olan devletlär olduu gibi, NATOya aza olmayan neytral devletlär dä var. Ama dirlikçilik misiyasını taşıyan, başka Evropa devletlerinnän işbirliinä girebilecek zamandaş hem ii donanımnı bir ordusu olan Avstriya gibi tarafsız devletlär dä vardır» — söledi Franţiyanın Moldova Elçisi Graham Paul laf.md-yä verdii intervyuda.
Evropa Birliindä olan, ama NATO azası olmayan neytral memeleketlerin analogları
Transatlantik asker alyansına girmeyän dört EB memleketi Avstriya, Kıbrıs, İrlandiya hem Maltadır. Bu memleketlär askeri açıdan neytraldır; başka türlü desäk, bir korunma birliinä katılamaz, ya da silahlı çatışmalarda, konfliktlerdä taraf tutamazlar. Bununnan bilä baalantısız statusları vardır, başka türlü desäk, büük bir güç blokunu desteklämeerlär.
Kıbrıs hem İrlandiya durumunda tarafsızlık istorik olarak iki adanın iki ayrı teritoriyaya ayrılmış olmasına dayanêr. Poyraz İrlandiya Büük Britaniyanın bir parçasıykan, Poyraz Kıbrıs sadecä Türkiyä tarafından tanınêr.
Avstriya, İrlandiya hem Malta birliin «Dirlik için ortaklık» programasına katılêrlar. Bu programa gelişmiş politik hem askeri işbirlii hem humanitar yardım, dirlii koruma hem krizis önetimi gibi ortak çok taraflı işlär için bir çerçevä yapmıştır. Oraya baalı olmayan memleketlerin NATOylan birliktä çalışabilirliklerini geliştirmelerinä kolaylık verer. Kıbrıs, NATO azası olan Büük Britaniyaya iki asker bazası kursun deyni topraklarını vermiştir.
Sözlücäk:
çatışma, konflikt конфликт
dirlik мир
dirlikçilik misiyası миротворческая миссия
donanımnı оснащенный
geliştirmää развивать, улучшать
girişim попытка
güvennik açısından с точки зрения безопасности
memleket страна
tarafsız, neyrtal нейтральный
tarafsızlaa urgu акцент на нейтральность
Tekst: Vitaliy GAYDARJI, çevirdi: Güllü KARANFİL
