Çadır-Lunga bölgesindeki Kiriyet-Lunga köyü hala keşfedilmemiş ve çözülmemiş birçok gizemi saklıyor. Sakinler arasında yüzyıllardır ağızdan ağıza aktarılan pek çok efsane var. Burada, şu ya da bu işi yapmarak, toprağı kazarak bugün de çok uzun zaman önce burada yaşayan halklara ait ev eşyaları, mücevherler, silahlar bulmaktadır.
Köyün kenarında bulunan kuyulardan biri özellikle dikkat çekiyor – buna “Tatar pınarı” diyor Gagauzlar. Köy tarihçisi Grigory Radov’a göre, bu antik kuyu Tatarların bu topraklarda yaşadığı zamanlarda inşa edilmiş, dolayısıyla adı da buradan geliyor. Bir zamanlar tamamen köyün yakınlarından çıkarılan taştan yapılmıştı.
“Kuyu köyün arkasında, güneydoğu kısmında yer almaktadır. Bir zamanlar bu kaynaktan çıkan su tüm komşu bölgeyi dolduruyordu, o kaynak sayesinde burada bir göl vardı. Uzun zaman önce kurudu. Ama kuyu hala duruyor. Derinliği yaklaşık 12-15 metre,” diyor Grigori Radov gazeteci ve koy turizmi uzmanı İrina Pinegina’ya.
Kuyu, bir dere yatağı ile ceviz plantasyonu arasında güzel bir yerde bulunuyor. Bilgisiz bir kişinin bunun oldukça eski bir kuyu olduğunu anlaması zordur. Yıllar önce, bir zamanlar taştan yapılmış olan kuyunun ufalanan üst kısmı beton halkalarla değiştirilmiştir. Yakından bakarsanız, zeminde, kuyunun dibinde, bitişik bölgeyi döşeyen taşları hala görebilirsiniz. Yakınlarda büyük, sağlam bir taş sığır yalağı bulunmaktadır. Geçmişte bu tür yalaklar her pınarın yakınında oluyordu.
Kuyunun içine bakarsanız, içinde hala oldukça fazla su olduğunu görebilirsiniz. Yerel halk suyun içilebilir olduğunu garanti ediyor. Su gerçekten de berrak ve lezzetlidir. Bununla birlikte, kuyunun bir gölgeliği olmadığından yağmur suyu içine düşmektedir, bu nedenle suyu kaynatmadan içmeye uygun görülmüyor.
Kiriyet-Lunga halkı kuyu ile ilgili bir efsaneyi nesilden nesile aktarmaktadır.
“Burada o kadar güçlü bir kaynak varmış ki, köyün eski sakinlerinin dediği gibi, su kelimenin tam anlamıyla fokurduyormuş. O zamanlar Tatar Bey’in bir çocuğu burada boğulmuş. Ve bu suyu ‘cezalandırmak’ için buraya yün ile dolu çuvalları atılmasını emretmiş. Bundan sonra, bölge sakinlerinin anlattıklarına göre, su uzun bir süre koyun yünü kokmuş. Efsaneye göre, yün çuvalları hala kuyunun dibinde duruyor ve çıkarılırlarsa, su köyün bir kısmını tekrar basacak ve bir göl oluşturacak” anlattı Grigory Radov.
Tarihçiye göre, Tatarların bu yerlerdeki yerleşimi biraz daha uzakta, kuyunun arkasında bulunuyordu.
“Sovyet döneminde bu bölgede seralar inşa edildi. İnşaat çalışmaları sırasında toprak kazıldığında insan kalıntıları, kemikler bulundu. Kemiklerin büyüklüğüne bakılırsa, boyları iki metreyi buluyormuş. Tatar olabilirler” diyor tarihçi.
İrina Pinegina, Kiriet-Lunga’daki bu Tatar kuyusu hakkında Gagauz dilinde bir şarkı bile olduğunu, bu şarkının kuyunun insanlar için ne ifade ettiğini ve şimdi ne hale geldiğini tüm kelimelerden daha net anlattığını yazıyor.
Foto: İrina Pinegina
Yazar: Nata Çebotari. Çeviri: Güllü Karanfil
