Yazının çeketmesini bu linktan okuyabilirsiniz https://laf.md/2023/12/05/fasil-yolcu/
Yazının 2-ci bölümünü bu linktan okuyabilirsiniz https://laf.md/2023/12/07/fasil-yolcu-2/
Yazının 3-cü bölümünü bu linktan okuyabilirsiniz https://laf.md/2023/12/12/fasil-yolcu-3-cu-bolum/
Yazının 4-cü bölümünü bu linktan okuyabilirsiniz https://laf.md/2023/12/14/fasil-yolcu-4-cu-bolum/
Yazının 5-ci bölümünü bu linktan okuyabilirsiniz https://laf.md/2023/12/19/fasil-yolcu-5-ci-bolum/
Yazının 6-cı bölümünü bu linktan okuyabilirsiniz https://laf.md/2023/12/21/fasil-yolcu-6-ci-bolum/
KİNO
Bu alifli ürektä başka bir havez ateşlendi.
Geçän asirin 70-inci yıllarının başlarında, kluba yılda sadä birkaç kerä film getirilirdi da bu filmlär Beşalmalıların tarafından bir minunä olarak kabledilärdi. Da bu şaşılacek işi çeketti onnarın küülüsü yapmaa!
Tiparlanan kiyatlarından gelän ganorarlar kinoçekän aparata, proyektora, magnitofona, kasetalara gitmää başladı. Bölä 40’tan çok kısa film yaptı.
Sçenariyleri kendisi yazdı, rejisorluk, kameramannık hem mantajları kendi yaptı. Küüylülär dä bu filmlerdä oynadı. Onnarın yardımınnan Kara Çoban, Gagauzların halk adetlerini ölümsüzleştirdi.
Kimi kısa filmlerdä kendisi dä rol aldı. Burada bir başka talantı, oyunculuu, önä çıktı. Bu da büük bir talanttı… Dmitri Kara Çoban profesional oyunculuk yapsaydı, gerçek bir film yıldızı olabilirdi.
Bän hep film alanınnan ilgilendim, rejisor olmak için üürendim, perdä ardıdakı dünneyi islää bilerim, kendim filmlerdä oynêêrım, bunun için kino zanaatını profesional olarak analiz edäbilirim. Kara Çobanın annatmaları herkezin canına girip, orada kalêr. Kendi annatmalarına dayanan “Gagauz novellaları” film seriyası bir şedevradır. Miniatüraları Gagauz yaşamasını bilim aaraştırmalarından taa islää, taa dolgun annadêr.
“Bir çift çarık” novellasına bakalım. Burada bir üüsüz çocuu küülüsünün erinä Romun askerliinä izmet etmää yollêêrlar. Dönüncä bir çift eni çarık adêêrlar. Çok zorluk çekän, düüyülän, süüyülän genç evä dönüncä görer, ani bir çift eni çarık erinä ona eski, yırtık bir çift çarık vererlär.
Kara Çobananın bu roldakı oyunu okadar Çaplinsi, içtän ki, insan bu filmi üz kerä siiretsä dä, doyamaz.
ÜÜREDİCİ
Gençkenä artık bilärdim seçecääm zanaat yolumu. Bu yol beni jurnalistikanın derinniklerinä götürdü. Bu yolun başlangıcında bilgili akıl verän bir üüredicim hem büük bir dostum yanında vardı. Onunnan taa dolu bir dialog kurmak için çalıştım, annattıklarını yazdım, nasaat ettii kitapları okudum, konuları aaraştırdım, lafları topladım – her şeyi üürenmää çalıştım. O zamannar dünneyä soran büük gözlerlän bakardım. Dmitri Nikolaeviçin yardımınnan pek çok zor soruşun cuvabını buldum. Ama o vakıdında bulamamış. Ömürünün en acı kısımını yaşadı…
SON GELİŞİ
Redakţiyaya son gelişini aklımda tutêrım. Benim odama girmedi, hayatta redaktorun kapusuna yakın olan bir kresloda oturdu. Sessiz hem hiç kıpırdamadan oturardı. Solgunnuk, zabunnuk, çökmüş yanaklar, süünmüş bakışlar….
– Bişey mi oldu?
– Belli mi?
– Beniziniz aarmış.
– İnsan bıkêr kendi kendinä, kızım, ölüm da hiç korkutmêêr…
Suratımdan korktuumu denädi da ‘şaka yaptım’ dedi.
Onun yorgun üzünü uzun sürä siirettim. Onunnan lafedärdim, omuzunu sarsıdardım, elini tutardım. Her zamankı cannılıı, merakı, atentlii hiç görämedim. Biraz taa düşünceli bir şekildä oturduktan sora, geldii gibi birdän kalktı da boşlukta kayboldu.
Acı çektiimiz saatlarda birbirimizi bölä brakêrız, kendimiz susêrız, bişey demäk için başka bir zamanın mutlaka geleceenä inanêrız…
DÖNÜP BAKMADI
Onu sora taa bir kerä gördüm. Kasabanın merkez sokaanda hızlı adımnarlan gidärdi – aarmış saçları daanık, yannış ilikilenmiş surtuklu, bakışları boş bir ADAM.
Ona haykırdım. Dönüp bakmadı. Sanêrım, beni hiç işitmedi dä.
Sarmaşmaa istedim…
Sölemää istedim…
Talantının insannara nekadar fayda getirdiini, bizim için nekadar lääzımnı olduunu, benim için nekadar kıymetli olduunu baarmaa istedim.
O durmadı, bän da aardından kaçmadım.
Uzaklaşan kamburlaşmış, artık lafetmää istemeyän bir adamın ardından baka kaldım. Onun aklında başka bir şey vardı. Onun bir planı vardı, da o plannadıı işleri yapardı ….
Ölümü kendinä çaardı. Neçin mi?
Kim biler…
Beki yorgunnuktan, boşluktan, acıdan?
Beki dä tamannamış, dolmuş bir ruhun hergün iisilmesindän. Beki dä aarıdan, kayıptan, karannıktan…
O gün bolniţada onun karısı ölärdi…
GİTTİ
Eşi, Zinaida Nikolayevnanın ölümündän iki gün sora Dmitri Kara Çoban bu dünnedän gitti. Bireri gömüldülär. Bir mezarda. Pek kalabalıktı. Bütün halk toplanmıştı.
Onu beenmeyennär da, onu kıskanannar da, onu annamayannar da gelmişti. Kara Çoban gitti…
Sessiz, havada büük bir halk kahırı vardı.
Bän ölünün aardından hıçkırarak aalardım. Onunnan bilä gidärdi benim gençliim, buluşmalarım sevinci, dostluumun idiliyası, yalpak laflaşmamız, iki kişilik dünnää.
Hepimiz onun mudrikliinii, simpatikliini hem ruhunu özleeriz. Dmitri Kara Çoban, bölünmüş, daalmış, geçmişini bilmeyän bir halkı halk yapmak için elindän geleni yaptı.
Şindi o bizä genä lääzım.
GÖKÜZÜNÜZ TÜRKÜSÜ
Eni evladboyları benimsädilär, kablettilär onu. Sadecä annatmaların dilinä görä diil, ana dilimizin gözällii için diil, käämil, şakacı kahramannar için dä diil, insannarın köklerinä, taa sinir uçlarına kadar dokunduu için! Acıdêr mı?
«Acıdêrsa, demäk ki saasınız, saasanız demäk ki kalkın ayaa, akıllanın hem halka izmet edin! Etär ancak imää hem şennenmää, etär cayıllıı hem soysuzluu duudurmaa! Mutlak neredäsä vardır inanç, dooruluk, umut, sevgi, hayır, – seslänin onnara da koruyun kendinizi, koruyun kulturanızı, istoriyanızı halkın genetik kodunu, adetlerinizi. Kulturayı olmaz düşürmää ortastatistik dereceyä kadar, halkı kulturaya kadar üüseltmää lääzım. İnsan ömüründä kultura hem incä zanaat lääzım olsun öndä, onnar kurtaracek herbirimizin ruhunu»
Bölädir Kara Çobanın Türküsü! O türkü büün dä bu göklerdän hep işidiler.
Sözlücäk
Alifli пламенный
Haykırmaa окликать
Algı восприятие
Yazdı Anna Harlamenko
Çevirdi Güllü Karanfil
