Komrat belediyesi sakinleri, Vaftizci Yahya Katedrali’nin din adamları, kilise akınıyla birlikte her yıl 20 Ocak’ta Peygamber, Öncü, Rab Vaftizci Yahya’nın Günü’nü ve Tapınak bayramını kutlarlar. Şenlikli İlahi Ayin çok sayıda cemaatçiyi ve misafiri bir araya getiriyor “laf.md” takımı okuyucuları bayram nedeniyle tebrik ediyor. Allah herkese hayırlı işler nasip etsin. Anna Harlamenko’nun metninden, Gagauzya’nın en büyük, en önemli tapınağı olan ve Komrat’ın manevi incisi olarak kabul edilen Vaftizci Yahya Katedrali’nin tarihinden ilginç hikayelerle tanışacaksınız.
KURTARILMIŞ İKONLAR (SİMGELER)
Annem çok dindar bir insandı. Evde dua ettiği ikonostasilerini bir araya toplardı. Sürekli yanan mumlarımız, tütsü kokularımız, dini bayramlarımız vardı. Babam inançlı değildi ama annemin Tanrı’ya ve kutsal simgelere olan bağlılığına saygı duyardı.
Bir gün eve Tanrı’nın Annesinin küçük ama çok güçlü bir ikonunu getirdi. Özel bir ışık yaydı ki ve sanki doğrudan ruha baktı. İnançlı olmayan ebeveynim bile haç çıkardı ve ona boyun eğdi.
Tapınakların tarihi aynı zamanda hem hüzünlü, hem de neşelidir. 1961 yılına kadar Komrat Katedrali’nde asılı kaldı. Ülkedeki kiliseler kapanmaya başlayınca ve manevi emanetler yok edilince sıra bizim manastırımıza geldi. Binaya dokunulmadı ancak iç dekorasyonu boşa gitti.
O günlerde babam orada, kilisede toplum hizmeti yapmak zorunda kalıyordu. Ve en önemli ikonlardan biri olan Tanrı’nın Annesinin Yüzünü kurtardı. Onu koynuna sakladı ve cezayı göze alarak çıkardı. Bu simge evimizde ateşte yanmak yerine sevgiyi ve ibadeti buldu. Annem yaralı ruhu için onda teselli ve huzur buldu. Simgeyi yeniden açıldığında Tapınağa iade etmek istedi, ancak başrahip, gerçek inancı ve Rab’be olan sevgisi nedeniyle onu Tanrı’nın hizmetkarı Vasilisa’ya bıraktı.
Tanrı’nın Annesinin bir simgesi daha mucizevi bir şekilde kurtarıldı. Bir traktör, tapınakların yakıldığı bir fırına, ikonların bulunduğu bir römorku taşırken birini yere düşürdü. Bir Komrat sakini ikonu alıp evine götürdü ve sakladı. Tanrı’nın Annesinin bu Yüzü şimdi Tapınakta, derin çizikler ve geçmiş şokunu anımsatıyor.
KURULUŞ TARİHİ – BİR GİZEM
Vaftizci Yahya Katedrali, Gagauzya’nın başkentinin kartvizitidir. Onun kaderi hiç kolay olmadı. Ve kuruluş tarihi ise hala gizemini koruyor.
19. yüzyılda Komrat Gagauz kolonileri arasında en gelişmiş ve büyük ölçekli yerleşim yerlerinden biriydi. O yıllarda Gagauz halkının manevi hayatı önemli bir yer tutuyordu ve mevcut ahşap kilise cemaatin tamamını barındıramıyordu. Büyük bir taş tapınağın inşasıyla ilgili sorular ortaya çıktı. Kiliseyi diktiler ancak ne zaman kapılarının açıldığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bazı kaynaklar 1820’yi, bazıları 1840’ı, bazıları ise 1856’yı gösteriyor.
Köylülerin yıllar içinde topladıkları bağışlarla ve büyük emekle Katedralin inşası uzun zaman aldı. Beş kubbeli, yaldızlı haçlı ve 20 metrelik çan kulesiyle antik Bizans tarzı seçilmişti.
ÇAN KULESİ
Çan kulesinin katedralin inşasından neredeyse 16 yıl sonra kurulduğu biliniyor.
Ana çan, devrim öncesi dönemde Podolsk eyaleti Nemirov şehrinde Georgi Radzikovski fabrikasında çalındı.
Çanın dış yüzeyinde Büklükçü ailesinden bir Komrat sakininin, maddi katkılarından dolayı şükran ifadesi olaraksoy isimlerinin kabartması bulunmaktadır.
Ortadaki çan, diğerlerinin çoğu gibi, Moskova’da Andrei Samgin fabrikasında çalındı.
Çan kulesindeki ve Katedral binasındaki çan kuleleri 11 çanla donatılmıştır. Bunlardan 8’i çan kulesinde, 3’ü ise Tapınağın kendisinde bulunmaktadır.
RAHİPLER
Katedralin ilk resmi din adamları Kıpçak Dağı’ndaki “dua yeri”nin rahipleriydi. Tüm çalışanların isimleri, Katedralin girişindeki bir kaide olan bir haç üzerine oyulmuştur.
Ancak Harlampi Savelieviç Sibov’un soyadının eksik olduğunu ve Komrat sakinlerinin uzun yıllardır manevi çobanının adını eklemenin zamanının geldiğini belirtmek isterim – Peder İlian (Bondar). Umarım yakın gelecekte anma tarihçesine kaydedilirler.
TABLO
Katedraldeki freskler ve zeminler benzersiz bulundu. Katedralin duvarlar, ünlü Rus sanatçı Viktor Vasnetsov’un öğrencileri olan, soyadları Frik ve Yuşkov tarafından boyandı.
Zeminler Polonya’nın Radom şehrinde üretilen Mareville fayanslarından yapılmıştır. Montajı için özel olarak Komrat’a yaşayan bir usta gelmişti. Bu arada, İsa’nın Doğuşu Kişinev Katedrali’nin zemini de aynı çinilerle kaplıydı.
TAPINAK YERİNE MÜZE
1961 yılında Katedral binasına yerel bir tarih müzesi yerleştirildi. Tapınak tesislerinde ikonlar yerine müze sergileri ortaya çıktı.
Tapınağın şehre dönüşüne sebep olan olay, 1986 yılında, şiddetli bir deprem sırasında Tapınak binasında bulunan müzede iki Lenin büstünün aynı anda düşüp parçalanması durumunda ortaya çıktığı yönünde bir görüş var. O yıllarda devletin kiliselere karşı tutumu olumlu yönde değişti. Komrat’taki müze yeni bir binaya taşındı ve Katedral 1988’de yeniden manevi bir merkez haline geldi.
VANDALİZM
Dini yerlerin kapanış günlerinde Tapınak tahrip edildi. İçi hurdaya çıkarıldı ve yakıldı. İkonlar şehir fırınlarına atıldı ve kilise kitapları doğrudan Tapınakta yakıldı. Bu olayın izleri bugün hala görülebilmektedir. Orada hâlâ yıkanmamış, iz gibi siyah bir kiremit kalmıştı.
Duvarlardaki kilise resimlerinden de kurtulamadılar. Onları silmek için beyazlatıldılar ama kutsal imgeler boyanın içinden tekrar tekrar belirdi, onların gücü buydu.
KOMRAT KATEDRALİ KORUMA ALTINDA
1969 yılında Komrat Katedrali, klasisizmin gerilemesi ve eski Rus mimarisinin kompozisyon tekniklerinin ve mimari formlarının yeniden canlanması döneminin değerli bir anıtı olarak tanındı ve devlet koruması altına alındı.
KATAKOMB
Tapınağa girişlerden birinin basamaklarının altında ve birkaç yıl önce Kilisenin yanında inşa edilen Pazar (Dini) Okulunun yakınında olan katakomblar bulunmaktadır. Komrat onlarla ünlüdür.
KATEDRALİN BİR RUHU VAR
Komrat Katedrali mimarlar, sanatçılar, din adamları ve cemaatçiler tarafından oldukça değerlidir. “Kişinev Katedrali’nden bile daha mağrur ve etkileyici görünüyor. (Galaction G. Zile Basarabene. Kişinev, 1993.) Bunun gibi yüzlerce yorum var.
Komrat Katedrali’nin bir ruhu var. Ondan yayılan sıcaklık uzaktan bile hissedilebilir. Bu yere aşığım.
Komrat’ın tam merkezinde yer alan Vaftizci Yahya Katedrali, atmosferi ve huzuruyla büyülüyor. Oraya gitmek, dua etmek ve sonsuz olanı daha sık düşünmek istiyorum. Ve siz oradan aydınlanmış halde çıkıyorsunuz ki bu önemli.
TAPINAK BAYRAMI KUTLU OLSUN!
Yazdı Anna HARLAMENKO
Çevirdi Güllü Karanfil
